Anket için tıklayınız...

Abdullah Aymaz, diğerlerinden bir adım önde...

Fethullah Gülen'in ciddi sağlık sorunları, oluşturduğu harekette halefinin kim olacağı sorusunu doğurdu. Kendisi halef tayin etmeyeceğini söylese de, cemaat içinde kimi isimler dillendiriliyor. Aktüel, Gülen sonrasında liderlik koltuğuna oturabilecek adayları araştırdı.

Fethullah Gülen'in kalp damarlarının üçü, by - pass gerektirecek kadar tıkalı. Yüksek tansiyonu ve şekeri var. Buna bir de 28 Şubat sürecinin getirdiği stres eklenince, Gülen'in sağlık durumunun ciddiyeti anlaşılıyor. Bu da yüzlerce okul, finans kurumu ve şirketi, milyonlarca insanı yönlendiren, tavsiyelerinin emir diye uygulandığı bir kişinin yerini kimin, nasıl dolduracağı sorusunu akla getiriyor.

Bunu elbette sadece biz düşünmüyoruz. Kendisi Aktüel dergisine halef tayin etmeyeceğini açıklamış olsa da, hareket içinde de bu soruya cevap aranıyor. Aktüel'in araştırması Gülen sonrasında liderlik koltuğuna oturabilecek üç adayın öne çıktığını ortaya koydu: Abdullah Aymaz, İsmail Büyükçelebi ve İlhan İşbilen...

Gülen'in iki öğrencisi
Aymaz ve Büyükçelebi, dinini "kılı kırk yararcasına" yaşamaya çalışan Fethullah Gülen'in kendisi gibi yetiştirdiği öğrencilerden ikisi...

Gülen'in, İzmir Kestanepazarı Kuran Kursu'ndan bu yana bu iki öğrencisiyle yolları hiç ayrılmadı. İkisini de İlahiyat Fakültesi'nde okumaları için teşvik etmişti Gülen. Kütahya doğumlu Abdullah Aymaz uzun süre öğretmenlik yaptı. Üniversitede doktora yapan, Denizli'nin Tavas ilçesinden İsmail Büyükçelebi ise 1981'de Bursa'da gözaltına alınana kadar lideri gibi vaizdi.

Büyükçelebi tıpkı Gülen gibi yaşamaya çalışıyor. Çevresinde, yurtdışına çıktığında yediği yiyeceklerin helal olduğundan emin olamadığı için bir hafta boyunca sadece fıstıkla beslendiği anlatılıyor.

Aymaz'ın tutkusu ise kitaplar. Binlerce kitaplık bir kütüphanesi olan Abdullah Aymaz vaktinin çoğunu okuyarak geçiriyor. ABD'de Zaman gazetesi temsilcisi olarak iki yıl kaldı. Avustralya ve çeşitli Avrupa ülkelerinde bulundu. Fethullah Gülen'in her iki öğrencisine şaibe altında kalmamaları için parasal işlerden uzak durmalarını öğütlediği de yakınları tarafından dile getiriliyor.

Holding patronu aday
Fethullah Gülen'in halefleri arasında ismi geçen üçüncü aday ise İlhan İşbilen. İzmir'de doğan İşbilen, ilkokulu bitirdikten sonra berber çıraklığına başlamış. Ustalığa ulaştığı dönemdeki müşterilerinden biri de o yıllarda İzmir'de yaşayan Fethullah Gülen.

İşbilen ve yakın arkadaşları "Hocaefendi"nin etkisine girmeden önce o günlerde bıçkın birer "Eşrefpaşalı"dır. Bu yüzden sonraki günlerde hareket içinde "Eşrefpaşalılar" olarak anılacaklardır.

Gülen'in teşvikleriyle öğrenimine devam eden İşbilen Ege Üniversitesi İşletme Fakültesi'nden mezun olmuş. Akyazılılar Vakfı'nda yurt müdürlüğü ve mütevelli heyeti başkanlığı dahil birçok görevde bulunduktan sonra 1988'de Zaman gazetesi genel müdürü oldu. Çevresine karşı sert tavırlarıyla ünlenen İşbilen, Samanyolu televizyonunun kuruluş çalışmalarında da bulundu.

İşbilen 1996'da Evyap Şirketler Topluluğu'nun sahibi Fikret Evyap'ın kızı ile evlendi ve damat olarak işdünyasına adım attı. Fethullah Gülen'in Papa'yla görüşmesinde hazır bulunan isimler arasında o da vardı.

Liderin bu üç yetenekli öğrencisinin yolları yıllar sonra Zaman gazetesinde kesişti. İşbilen şimdi ticaretle iştigal ederken, Aymaz ve Büyükçelebi Zaman gazetesinde çalışmaya devam ediyor.

Nasıl bir lider?
Fethullah Gülen'den sonra, onun yerini doldurmak kolay olmayacak. Gülen geleneksel bilgiye sahip, Risale-i Nur'ları ve tasavvufu çok iyi bilen ve yaşayan, moderniteyi dışlamayan, karizmatik ve vizyon sahibi bir isim. Yönlendirmesiyle yüzbinlerce kişiyi seferber edebiliyor. Vaazları sonucu yurtdışında milyonlarca dolarlık yatırım yapılıyor. Büyükelçi ve devlet başkanlarının kapısında yıllarca beklediği Papa'yla kısa sürede görüşmeyi başaracak kadar da geniş bir çevreye sahip.

Harekette "âkil adam" konumunda bulunan Fethullah Gülen'in halefi doğal olarak yakın öğrencilerinin arasında aranıyor. Ancak "cemiyet"leşen "cemaat"in okulları, finans kurumları ve şirketleri yanlış bir kararla krize girebileceği için, tek başına "dini lider" kimliği de yeterli gözükmüyor.

Bütün bu özellikleri taşıyan bir aday bulabilmek zor. Din bilgisine sahip olanlar genellikle dünyevi işleri bilmiyor. Ekonomi ve ticaretle uğraşanlarınsa, kendilerine cemaat içinde meşruiyet sağlayacak Risale-i Nur ve İslami bilgisi yetersiz.

Gülen'den sonra ortaya çıkacak ismin kim olacağı konusunda devletin tercihi de önemli bir rol oynayacak. Devlet adaylardan hangisini kendisine yakın bulursa onu meşrulaştıracak. Devlet nezdinde daima meşruluk arayan cemaatin de bu ilişkiyi kurabilecek bir lider araması kaçınılmaz. Buna bir de ABD'nin Gülen cemaatine yaklaşımını eklemek gerekiyor. ABD'de 13 kuruluştan oluşan bir lobiye sahip cemaatin bu ülkeyle varolan iyi ilişkilerini aynı şekilde götürebilecek bir lider iki taraf açısından da tercih edilecek.

Aymaz bir adım önde ama...
Bütün bu faktörler gözönüne alındığında üç aday arasında Abdullah Aymaz'ın biraz daha şanslı olduğu genel bir kanı olarak dillendiriliyor. Cemaat Gülen'in yerinde onun gibi birisini görmek isteyeceği için Abdullah Aymaz daha şanslı. O da Fethullah Gülen gibi sufi. Dünya işleriyle meşgul olmak yerine ibadeti tercih ediyor. Hareketin tüm kesimleri arasında birliği sağlayacak bir karizma ve otoriteye sahip. Hareket içerisinde önemli bir isim olan İsmail Büyükçelebi bile Abdullah Aymaz'ı "ağabey" diye anıyor. İnsanlarla rahat iletişim kurabilmesi, uzun bir okuma süreci yaşaması, yurtdışında yıllarca kalması avantajları arasında sayılıyor. Cemaatin Papa'dan devlet başkanlarına kadar sürdürdüğü pekçok ilişkiyi devam ettirebilecek bir vizyona sahip olması da Aymaz'ın diğer bir avantajı.

Ancak tüm bu özelliklerine rağmen Abdullah Aymaz'ın halef olacağı garanti değil. Çünkü Nur hareketi, diğer tarikatların tersine daha yumuşak ve gevşek bir yapılanmaya sahip. Eğitim, yaş ve politik düşünce açısından homojen değil. Bu yüzden Fethullah Gülen, Abdullah Aymaz'ı halef olarak işaret etse bile çok farklı kesimlerden oluşan cemaatin bu isim üzerinde birleşmesi kesin değil. Halen ABD'de Nurculuk üzerine çalışma yapan sosyolog Hakan Yavuz'a göre, böyle bir durumda, Fethullah Gülen'in "kraliçe arı"sı olduğu bir kovana benzeyen cemaat parçalanacak.

Yani her kovan gibi, Gülen sonrasında hareket yeni "oğul"lar verecek.

TUNCAY OPÇİN

Sosyolog Hakan Yavuz "Hareket dağılır ama zayıflamaz" Fethullah Gülen sonrasında kimse halef olamaz. Bediüzzaman Said Nursi örneğinde olduğu gibi bir dağılmanın yaşanması kaçınılmazdır. Fakat bu, Nur hareketinin zayıflayacağı anlamına gelmiyor. Tersine toplumun farklı kesimlerine daha etkin bir şekilde yayılmasına neden olacak. Neo Nurcu bir hareket olan Fethullah Gülen hareketinde hiyerarşi ve kurumsal yapı tarikat şeklinde değil; bir adam etrafındaki kümeleşme şeklinde. Gülen hareketi dinci sağa değil merkez sağa yayılmış bir hareket. ANAP'ta, DYP'de, BBP'de, biraz da MHP'de vardır. Eğer ciddi bir parçalanma olacaksa, ki kaçınılmazdır, devletin takınacağı tavır da son derece önemlidir. Bugün Türkiye'de her türlü hareketi yönlendirmede en etkin güç devlettir. Fethullah Hoca'nın etrafında toplanan kümeler arasında nesil, eğitim, bölge ve sınıf farklılıklardan kaynaklanan bir ayrışma süreci zaten şu an yaşanıyor. Nur hareketi içerisinde 40 yaşın altındaki insanların bakış açılarıyla Hocaefendi'nin yakın çevresinde yer alan 40 yaşın üstündeki insanların olaylara bakışı farklı. Liderlik Risale-i Nur hareketinin özüne aykırıdır. Bu harekette lider, kitaptır. Sivrilmiş bir isim olmamakla beraber, saygı esasına dayalı olarak Abdullah Aymaz'ın ağırlığı giderek artıyor. Önemi şurada; bir sufi ve siyasal yönü en az olan, belki bu kümeleşmelerin üzerinde, dinsel yönü ağır basan, bununla birlikte modernleşmenin getirdiği birtakım gelişmelere de olumlu yaklaşan bir kişi. ABD'ye en fazla gelip giden, görüşen kişi. Eğer bir kişi lider olacaksa sadece Türkiye'deki ortamla değil bunun üstünde Papa'yla, kardinallerle iletişim kurabilecek yapıda bir insan olmak durumunda. Fakat bu, Abdullah Aymaz'ın ille de lider olacağı anlamına gelmiyor.